Opolskie jaskinie w przeciekawym otoczeniu
Krzysztof Spałek

Jaskinie już od dawna zadziwiały i pociągały ludzi swoim pięknem, a zarazem tajemniczością podziemnego świata. Zainteresowanie nimi wzrosło wraz z rozwojem turystyki. Na Opolszczyźnie jest kilka naprawdę interesujących
Większość jaskiń powstaje dzięki zjawiskom krasowym. Obszarem ich najliczniejszego występowania w naszym regionie jest Masyw Chełmu, a szczególnie położone w jego centralnej części okolice Góry św. Anny. Występuje tam duże nagromadzenie osadowych skał wapiennych, z którymi formy krasowe są ściśle związane. Rzadko spotykanymi tu formami krasowymi są jaskinie i schroniska skalne.

Największa i najciekawsza pod względem geologicznym jest Jaskinia Chełmska, położona na północnych zboczach Chełmu, kilkaset metrów na południe od Ligoty Górnej. Niepozorne i ciasne wejście do jaskini znajduje się na skraju parowu, w lesie mieszanym.

Długość jej korytarzy wynosi około 23 m, a głębokość sięga 7 m. Być może jest o wiele dłuższa, gdyż ze względu na znajdujący się w korytarzu zacisk nie została do końca zbadana. Ma formę szczeliny o ścianach zbudowanych z płasko zalegających wapieni trasowych, a jej strop tworzy w wielu miejscach glina, w której tkwią fragmenty wapieni w formie bloczków i drobnego gruzu.

Kilka metrów za wejściem znajduje się również wąska, kilkumetrowa studnia. W jaskini niestety nie występuje szata naciekowa, która jest zazwyczaj największą ozdobą tego typu obiektów.

W okresie zimowym jaskinia jest miejscem zimowania wielu gatunków zwierząt, głównie bezkręgowych, takich jak mięczaki i owady. Spotyka się w niej również hibernujące pojedyncze nietoperze, których występowanie w okresie zimowym świadczy o utrzymującej się w jaskini stałej, dodatniej temperaturze. W jej sąsiedztwie znajduje się jeszcze jedno wejście do jaskini, jednakże jest ono zbyt wąskie, aby sprawdzić, co się za nim kryje. Stąd też należy sądzić, że występuje tu jeszcze wiele podziemnych korytarzy czekających na odkrycie i zbadanie.

Najciekawsza ścieżka pod jaskinią

Kolejna opolska jaskinia zlokalizowana jest w nieczynnym kamieniołomie wapieni i dolomitów w Otmicach koło Strzelec Opolskich. Otwór Jaskini Otmickiej, o długości 5 m, znajduje się na jednej ze stromych ścian kamieniołomu. Wejście prowadzi do niewielkiej salki, na której końcu jest komin krasowy o średnicy 0,5 m i wysokości 3 m. Jej dno to gliniaste namulisko, pokryte gruzem wapiennym. W kamieniołomie tym spotkać również można kilka niewielkich ciasnych otworów i schronisk skalnych. Występuje tu także wiele rzadkich gatunków roślin i zwierząt.

Południową ścianę kamieniołomu miejscami porasta bardzo rzadkie w województwie opolskim zbiorowisko naskalne, w którym stwierdzono górską paproć - zachyłkę Roberta. Zespół ten wykształca się na wilgotnych i zacienionych piargach i rumowiskach wapiennych, głównie w Tatrach. Licznie występujące głazy i kamienie są znakomitą kryjówką dla żyjącego tu bardzo rzadkiego węża dusiciela gniewosza plamistego.

W nieczynnym kamieniołomie wapienia i bazaltu na Górze św. Anny, obecnie objętym ochroną jako rezerwat geologiczny o nazwie "Góra św. Anny", znajduje się tzw. Jaskinia w Rezerwacie, o długości 5 m. W sąsiedztwie jej otworu wejściowego biegnie niedawno powstała ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna. Jest to jedna z najciekawszych i najlepiej zagospodarowanych tego typu ścieżek w naszym regionie. Dzięki staraniom Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, Zespołowi Opolskich Parków Krajobrazowych, Nadleśnictwa Strzelce Opolskie i Gminy Leśnica odsłonięto liczne interesujące profile geologiczne, ustawiono punkty dydaktyczne z tablicami oraz zbudowano zejścia z drewnianych bali z barierkami i platformami obserwacyjnymi.

Ochronić kamieniołom w Szczepanku

Tego typu ścieżka powinna również zostać zbudowana w śródleśnym, nieczynnym i niezwykle malowniczym kamieniołomie w Szczepanku koło Strzelec Opolskich. Znajdują się w nim liczne niewielkie naturalne jaskinie oraz powstałe w trakcie eksploatacji kamieniołomu - niespotykanych rozmiarów - schroniska skalne.

Na ścianach kamieniołomu wykształciły się interesujące zbiorowiska naskalne z licznymi rzadkimi gatunkami roślin. Na jego dnie jest również stanowisko objętego ścisłą ochroną grzyba - czarki szkarłatnej. Czarka szkarłatna posiada miseczkowate owocniki o średnicy od 1 do 5 cm, wewnątrz jaskrawoczerwone lub karminowe, na zewnątrz białawe. Grzyb ten występuje wczesną wiosną w zaroślach i lasach na opadłych gałązkach drzew liściastych. W województwie opolskim znany jest z kilku stanowisk.

Kamieniołom ten jest idealnym miejscem do prowadzenia zajęć w terenie dla szkół i może stanowić znakomitą atrakcję turystyczną tych okolic. Z tych względów obszar ten powinien zostać objęty ochroną w postaci stanowiska dokumentacyjnego przyrody nieożywionej lub użytku ekologicznego. Niestety, pomimo ustawionych znaków zakazu wysypywania śmieci, jest ulubionym miejscem wysypywania ich przez okolicznych mieszkańców.

Do lat 50. XX w. można było penetrować również jaskinię w okolicach Żyrowej koło Zdzieszowic, której długość wynosiła około 8 m. Ściany jaskini pokrywały liczne kryształy kalcytu w postaci tzw. szczotek kalcytowych, które były pozyskiwane w celach dekoracyjnych przez mieszkańców tych okolic. Po wypadku, jaki zdarzył się w połowie XX w. podczas pozyskiwania kryształów kalcytu, jej otwór zasypano kamieniami. Dostępna jest jedynie studnia wejściowa o głębokości około 2,5 m. Podobny los spotkał jaskinię między Wysoką a Ligotą Górną koło Góry św. Anny. Według informacji okolicznych mieszkańców znajdowała się tu znacznych rozmiarów jaskinia, w której na początku XX w. - w wyniku oberwania stropu - zginęło dwoje dzieci. Po tym tragicznym w skutkach wypadku wejście do jaskini zamurowano i dodatkowo zasypano ziemią. Należy zatem pamiętać, że zwiedzanie jaskiń może być bardzo niebezpieczne i powinno odbywać się z zachowaniem wszelkich środków ostrożności.

Jaskinie należą do bardzo cennych elementów przyrody nieożywionej i każde jej zniszczenie lub zasypanie jest niepowetowaną stratą dla naszego regionu.

dzięki za info
szukałem długo informacji o jaskiniach na Opolszczyźnie
podobno w okolicach Góry św. Anny są trzy jaskinie i przejście podziemne pod amfiteatrem
słyszałeś coś o tym?

no i w Opawskich rzekomo też są
[poza wiadomymi sztolniami]

ok, udało mi się dotrzeć do informacji o jaskini w PK "Góa św. Anny", niestety, tylko o jednej
jeszcze tam nie byłem
znajduje się przy niebieskim szlaku w drodze z Góry do Ligoty Górnej.
Mam nadzieję za niedługo się tam wybrać, to podzielę się wrażeniami

chyba, że już ktoś tam był-?

Byliśmy dzisiaj tych jaskiniach mimo sredniej pogody.
Zobaczylismy kilka ciekaych kamieniołomów m.in. całe: Górażdże i Otmice.
Mielismy tez eksplorować jedno perspektywiczne zapadlisko
do którego wpada okresowo potok ale brakło czasu - zima wytopy.
Poza tym ciekawe ponory koło PGR Kamieniec oraz źródła w dolinie Odry.
Na deser obiad i zwiedzanie klasztoru na Górze Św Anny -
o 15.30 jest tu msza w jęz. niemieckim.

@giepe2

Masz pewnie na myśli Jaskinię Chełmską.
Oj byli tam, byli [www.climb.pl]
Jakby co to znam trasę.

to zgłoszę się do Ciebie niebawem

mieszkam niedaleko, więc pewnie nie będzie problemu z dojazdem

chociaż teraz podobno panuje jakiś wirus w jaskiniach, w których żyją nietoperze [roznoszony przez nich]
ktoś coś wie na ten temat?

ktoś pomoże w zlokalizowaniu Jaskini Chełmskiej?...trzy podejścia i nic... :/

Dość trudno ja namierzć -
jest w gęstym lesie w leju.
Nawet do niej nie prowadzi ścieżka.
Generalnie trzeba się naszukac -
brak charakterystycznych punktów.

dzięki pomocy kolegów-forumowiczów udało się znaleźć chełmską!

I jak wrażenia ze zwiedzania ?